درمان زخم بستر
آیا زخم بستر درمان دارد؟
زخم بستر که به آنها زخم فشاری و زخم پوستی نیز گفته می شود آسیب های پوست و بافت زیرین ناشی از فشار طولانی مدت روی پوست است. زخم بستر اغلب روی پوستی ایجاد می شود که نواحی استخوانی بدن مانند پاشنه پا، مچ پا، باسن و دنبالچه را می پوشاند.
بهترین و سریعترین درمان زخم بستر
افرادی که بیشتر در معرض خطر زخم بستر هستند شرایط پزشکی دارند که توانایی آنها را برای تغییر وضعیت محدود می کند یا باعث می شود بیشتر وقت خود را روی تخت یا صندلی بگذرانند.
زخم بستر می تواند در طی چند ساعت یا چند روز ایجاد شود. بیشتر زخم ها با درمان درست بهبود می یابند. شما می توانید اقداماتی را برای کمک به پیشگیری از زخم بستر و کمک به بهبود آنها انجام دهید.
علائم زخم بستر
علائم هشدار دهنده زخم بستر یا زخم فشاری عبارتند از:
- تغییرات غیرمعمول در رنگ یا بافت پوست
- تورم
- تخلیه چرک مانند
- ناحیه ای از پوست که نسبت به نواحی دیگر در هنگام لمس سردتر یا گرمتر احساس می شود.
زخم بستر بر اساس عمق، شدت و سایر ویژگیها در یکی از چندین مرحله قرار میگیرد. درجه آسیب پوست و بافت از تغییر در رنگ پوست تا آسیب عمیق شامل عضلات و استخوان متغیر است.
محل های رایج زخم بستر
برای افرادی که از ویلچر استفاده می کنند، زخم بستر اغلب روی پوست در نقاط زیر ایجاد می شود:
- دنبالچه یا باسن
- تیغه های شانه و ستون فقرات
- پشت بازوها و پاها در جایی که روی صندلی قرار می گیرند
برای افرادی که باید در رختخواب بمانند، زخم بستر ممکن است در موارد زیر رخ دهد:
- پشت یا کناره های سر(گوش ها)
- تیغه های شانه
- باسن، کمر یا دنبالچه
- پاشنه پا، مچ پا و پوست پشت زانو
چه زمانی باید به متخصص زخم مراجعه کرد؟
اگر علائم هشداردهنده زخم بستر را مشاهده کردید، تغییر وضعیت بیمار را به درستی و هر۲ساعت انجام دهید تا فشار وارده بر آن ناحیه کاهش یابد. اگر در عرض 24 تا 48 ساعت بهبودی مشاهده نکردید،موضوع را با متخصص زخم مطرح کنید.
در صورت بروز علائم عفونت، مانند تب، ترشح از زخم، زخمی که بوی بد می دهد، تغییر رنگ پوست، گرما یا تورم در اطراف زخم، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
علل ایجاد زخم بستر
زخم بستر در اثر فشار بر روی پوست ایجاد می شود که جریان خون به پوست را محدود می کند. حرکات محدود می تواند پوست را آسیب پذیر کند و منجر به ایجاد زخم بستر شود.
سه عامل اصلی در ایجاد زخم بستر عبارتند از:
- فشار. فشار مداوم بر هر قسمت از بدن شما می تواند جریان خون به بافت ها را کاهش دهد. جریان خون برای رساندن اکسیژن و سایر مواد مغذی به بافت ها ضروری است. بدون این مواد مغذی ضروری، پوست و بافت های مجاور آسیب می بینند و ممکن است در نهایت بمیرند.برای افراد با تحرک محدود، این نوع فشار معمولاً در مناطقی اتفاق میافتد که به خوبی با ماهیچه یا چربی پر نشده و روی استخوان قرار دارند، مانند ستون فقرات، دنبالچه، تیغههای شانه، باسن، پاشنهها و آرنجها.
- اصطکاک. اصطکاک زمانی رخ می دهد که پوست روی لباس یا ملافه ساییده شود. این می تواند پوست شکننده را آسیب پذیرتر کند، به خصوص اگر پوست مرطوب نیز باشد.
- نیرو های برشی. برش زمانی اتفاق می افتد که دو سطح در جهت مخالف حرکت کنند. به عنوان مثال، هنگامی که بیمار روی تخت از بالا به پایین سر میخورد، همانطور که استخوان دنبالچه به سمت پایین حرکت می کند، پوست روی استخوان ممکن است در جای خود بماند و اساساً در جهت مخالف کشیده می شود.
بهترین پماد برای درمان زخم بستر
درمان زخم بستر در سالمندان یک چالش بزرگ به حساب میآید، زیرا با افزایش سن، قدرت توانایی بدن برای بهبود زخمها کاهش مییابد. از طرف دیگر، بسیاری از سالمندان دچار عوارضی هستند که ممکن است توانایی بهبود زخمها را کاهش دهند، مانند دیابت، بیماریهای قلبی، فشار خون بالا، و ضعف عمومی.
درمان زخم بستر در سالمندان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
1. **تغذیه مناسب:** تغذیه مناسب و متعادل با افزایش مصرف پروتئین و ویتامین C و زینک میتواند بهبود فرایند بهبودی زخم بستر را تسریع کند.
2. **تغییر مکرر موقعیت بدن:** برای جلوگیری از فشار مداوم بر روی نقاطی که زخم بستر وجود دارد، تغییر مکرر موقعیت بدن سالمند ضروری است. این اقدام باعث کاهش فشار بر زخم میشود و فرایند بهبودی را تسریع میکند.
3. **استفاده از بسترهای مناسب:** استفاده از بسترهای فشارکمکی یا بسترهای ویژه میتواند به کاهش فشار بر زخمها کمک کند و فرایند بهبودی را تسریع ببخشد.
4. **مراقبت از پوست:** مراقبت دقیق از پوست با استفاده از مواد مرطوبکننده و حفاظتی میتواند از تشدید زخمهای بستر جلوگیری کند.
5. **درمان دارویی:** استفاده از داروهای ضد التهابی، ضد باکتریایی یا داروهای دیگر که توسط پزشک تجویز شدهاند، میتواند در بهبود زخم بستر مؤثر باشد.
6. **توجه به عوامل مرتبط:** برخی عوامل مثل دیابت، فشار خون بالا و عوارض دیگر میتوانند فرایند بهبودی را کند کنند، بنابراین تنظیم و مدیریت این عوارض نیز بسیار مهم است.
در کل، درمان زخم بستر در سالمندان نیاز به رویکردهای گسترده و ترکیبی دارد که شامل مراقبتهای پزشکی، تغذیه، مراقبت از پوست، و اقدامات احتیاطی مختلف است. همچنین، مشاوره با پزشک متخصص و تیم درمانی متخصص برای انجام بهترین روشها و تدابیر ممکن برای هر فرد الزامی است.
درمان زخم بستر با عسل
پمادهای زخم بستر بهصورت کرمهای معمولی یا گاهی بهشکل پانسمانهای آغشته به این مواد، روی زخم قرار میگیرند. در هر صورت، پمادهای زخم بستر را بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید.
هر پمادی و هر شکل مصرفی، به میزان آسیب پوست و سایر شرایط پزشکی بیمار بستگی دارد. گاهی اوقات مصرف خودسرانه بهترین پماد برای درمان زخم بستر هم ممکن است وضعیت را بدتر کند!
بهترین پماد خارجی برای زخم بستر چیست؟
بر اساس دادههای موجود، اثربخشی کرم یا پماد برای درمان زخم بستر تا حد زیادی به شدت زخم یا زخم فشاری بستگی دارد. پماد بهطور معمول برای درمان زخم بستر در درجات مختلف تجویز میشود.
در چنین زخمهایی، برنامه درمانی جامعی شامل تمیز کردن و خشک نگه داشتن زخم، مصرف داروهای آنتیبیوتیک، پمادها و ژلها توصیه میشوند.
برای موارد زخمهای درجه سه و چهار، بیشتر اوقات کار به جراحی میکشد. وقتی زخم بستر شدت یا عمق بیشتری پیدا میکند، بههیچوجه بهصورت خودسرانه دارویی مصرف نکرده، و حتما به متخصص زخم مراجعه کنید.
بهترین پماد زخم بستر یا زخم فشاری، از پمادهای ایرانی میتوان به پماد عسل مدبی و از از پمادهای خارجی میتوان به پماد عسل 405 که میتوانید آنهارا از فروشکاه اینترنتی محصولات زخم کیاپانسمان خریداری کنید.
مطالعات زیادی درباره میزان اثربخشی عسل روی زخمها انجام شدهاند. برای نمونه، مرکزی تحقیقاتی، 26 آزمایش بالینی، شامل اطلاعات بیش از 3هزار شرکتکننده را بررسی کرده است.
بنابر یافتههای این مطالعه، عسل برای بهبود سوختگیهایی با ضخامت کم، و زخمهای عفونی بعد از عمل، از بسیاری درمانهای رایج، مؤثرتر است.
پزشکان برای درمان زخمهای ناشی از سوختگی، زخمهای عفونی، جای جوش، سینوس پیلونیدال، زخمهای وریدی و دیابتی از داروهای مبتنی بر عسل استفاده میکنند.
چرا درمان زخم بستر با عسل توصیه میشود؟
عسل خواص آنتیاکسیدانی، ضدباکتریایی و ضدالتهابی دارد. از این ماده مغذی و مفید میتوان برای پانسمان زخمهای مختلف استفاده کرد.
توصیه مهم اینکه پیش از استفاده درمان زخم بستر با عسل حتما با پزشک خود مشورت کنید. مسلما همه زخمها با عسل بهبود پیدا نمیکنند.
از طرف دیگر، گاهی اوقات عسل پزشکی در قالب پماد یا آلژینات ها مثل آلژینات عسل و گاز عسل استفاده میشود. پس بههیچوجه، از عسل یا سایر مواد خوراکی، بهصورت خودسرانه برای درمان زخم بستر استفاده نکنید!
بهترین پماد برای درمان زخم بستر
منظور از عسل پزشکی، عسل مانوکا (Manuka honey) است که برای درمان زخمها استفاده میشود. این عسل را زنبورهای عسل، از شهد درخت مانوکا در جنگلهای استرالیا و نیوزیلند تولید میکنند.
عسل مانوکا ترکیبی بهنام «متیل گلیوکسال» (MGO) دارد که برای مقابله با باکتریهای مختلف بسیار مؤثر است. مولکول کوچکی که در این ترکیب هست، بهراحتی به باکتریها نفوذ کرده و آنها را از بین میبرد.
عسل پزشکی استریل شده، و احتمال اینکه به واکنش نامناسبی از سوی سیستم ایمنی بدن منجر شود، بسیار کمتر است.
عوامل خطر زخم بستر عمیق
اگر در حرکت کردن مشکل دارید و نمی توانید به راحتی موقعیت خود را در حالت نشسته یا در رختخواب تغییر دهید، خطر ابتلا به زخم بستر بیشتر است. عوامل خطر عبارتند از:
- بی تحرکی. این ممکن است به دلیل سکته مغزی، آسیب نخاعی و دلایل دیگر باشد.
- بی اختیاری. با قرار گرفتن طولانی مدت در معرض ادرار و مدفوع، پوست آسیب پذیرتر می شود.
- فقدان ادراک حسی. آسیب های نخاعی، اختلالات عصبی و سایر شرایط می تواند منجر به از دست دادن حس شود. ناتوانی در احساس درد می تواند منجر به ایجاد زخم شود.
- تغذیه و هیدراتاسیون ضعیف(عقب بودن مایعات بدن). افراد برای حفظ سلامت پوست و جلوگیری از تجزیه بافت ها به مایعات، کالری، پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی کافی در رژیم غذایی روزانه خود نیاز دارند.
- شرایط پزشکی موثر بر جریان خون. مشکلاتی که می تواند بر جریان خون تأثیر بگذارد، مانند دیابت و بیماری های عروقی، می تواند خطر آسیب بافتی مانند زخم بستر را افزایش دهد.
عوارض ایجاد زخم بستر
عوارض زخم فشاری که برخی از آنها تهدید کننده هستند عبارتند از:
- سلولیت. سلولیت عفونت پوست و بافت های نرم متصل به آن است. می تواند باعث گرما، التهاب و تورم ناحیه آسیب دیده شود. افراد مبتلا به آسیب عصبی اغلب در ناحیه تحت تاثیر سلولیت احساس درد نمی کنند.
- عفونت استخوان و مفاصل. عفونت ناشی از زخم فشاری می تواند به مفاصل و استخوان ها نفوذ کند. عفونت مفاصل (آرتریت سپتیک) می تواند به غضروف و بافت آسیب برساند. عفونت های استخوانی (استئومیلیت) می توانند عملکرد مفاصل و اندام ها را کاهش دهند.
- سرطان. زخمهای طولانیمدت و غیرقابل التیام (زخم مارجولین) میتوانند به نوعی سرطان سلول سنگفرشی تبدیل شوند.
- سپسیس. به ندرت، زخم پوست منجر به سپسیس(عفونت خون) می شود.
جلوگیری از ایجاد زخم بستر
شما می توانید با تغییر موقعیت مکرر خود برای جلوگیری از استرس بر روی پوست، از بروز زخم بستر جلوگیری کنید. راهبردهای دیگر عبارتند از:
- مراقبت خوب از پوست
- حفظ تغذیه مناسب
- مصرف مایعات
- ترک سیگار
- مدیریت استرس و ورزش روزانه
نکاتی برای تغییر پوزیشن در زخم بستر
توصیه های زیر را در رابطه با تغییر وضعیت در تخت یا صندلی در نظر بگیرید:
- وزن خود را مرتباً تغییر دهید. برای تغییر وضعیت حدوداً هر ساعت یک بار کمک بخواهید.
- در صورت امکان خودتان را بلند کنید. اگر قدرت بالاتنه کافی دارید، فشار بر روی صندلی چرخدار انجام دهید – با فشار دادن به بازوهای صندلی، بدن خود را از روی صندلی بلند کنید.
- از یک ویلچر تخصصی استفاده کنید. برخی از ویلچرها به شما امکان می دهند آنها را کج کنید، که می تواند فشار را کاهش دهد.
- کوسن یا تشکی را انتخاب کنید که فشار را کاهش دهد. از بالشتک یا تشک مخصوص برای کاهش فشار استفاده کنید و به شما کمک می کند تا مطمئن شوید که بدن شما به خوبی قرار گرفته است.
مدت زیادی هستش که استفاده از کوسن های دونات،منسوخ شده بنابراین از اونها استفاده نکنید، زیرا می توانند فشار را روی بافت اطراف متمرکز کنند.
درمان زخم بستر در منزل
- ارتفاع تخت خود را تنظیم کنید. اگر تخت شما می تواند در قسمت سر بالا باشد، آن را بیش از 30 درجه بالا نبرید. این به جلوگیری از نیروهای برشی کمک می کند.
نکاتی برای مراقبت از پوست اطراف زخم
توصیه های زیر را برای مراقبت از پوست در نظر بگیرید:
- پوست را تمیز و خشک نگه دارید. پوست را با یک پاک کننده ملایم بشویید و خشک کنید. این روتین پاکسازی را به طور مرتب انجام دهید تا پوست در معرض رطوبت، ادرار و مدفوع قرار نگیرد.
- از پوست محافظت کنید. برای محافظت از پوست در برابر ادرار و مدفوع از کرم های مسدودکننده رطوبت استفاده کنید. در صورت نیاز به طور مکرر ملافه و لباس را عوض کنید. مراقب دکمه های روی لباس و چین و چروک های روی ملافه باشید که پوست را تحریک می کند.
- روزانه پوست را بررسی کنید. روزانه برای علائم هشدار دهنده زخم فشاری به پوست خود نگاه کنید.
درمان زخم بستر
درمان زخم فشاری شامل کاهش فشار روی پوست آسیب دیده، مراقبت از زخم ها، کنترل درد، جلوگیری از عفونت و حفظ تغذیه مناسب است.
کاهش فشار
اولین قدم در درمان زخم بستر، کاهش فشار و اصطکاک ناشی از آن است. استراتژی ها عبارتند از:
- تغییر وضعیت. اگر زخم بستر دارید، اغلب بچرخید و وضعیت خود را تغییر دهید. اینکه هر چند وقت یکبار تغییر موقعیت می دهید به شرایط شما و کیفیت سطحی که روی آن قرار دارید بستگی دارد.
- استفاده از سطوح نگهدارنده از تشک، تخت و بالشتک های مخصوصی استفاده کنید که به شما کمک می کند بنشینید یا دراز بکشید به گونه ای که از پوست آسیب پذیر محافظت کند.
تمیز کردن و پانسمان زخم ها
مراقبت از زخم فشاری بستگی به عمق زخم دارد. به طور کلی، تمیز کردن و پانسمان زخم شامل موارد زیر است:
- تمیز کردن. اگر پوست آسیب دیده از بین نرفته است، آن را با یک پاک کننده ملایم بشویید و خشک کنید. هر بار که پانسمان را تعویض میکنید، زخمهای باز را با آب یا سرم شستشو(سالین) تمیز کنید.
- پانسمان نوین. پانسمان با مرطوب نگه داشتن زخم باعث تسریع بهبودی می شود. همچنین سدی در برابر عفونت ایجاد می کند و پوست اطراف آن را خشک نگه می دارد. انتخاب پانسمان شامل فیلم، گاز، ژل، فوم ، پانسمان نقره و پوشش های درمان شده است. ممکن است به ترکیبی از پانسمان نیاز داشته باشید.
برداشتن بافت آسیب دیده و مرده
برای بهبودی مناسب، زخم ها باید عاری از بافت آسیب دیده، مرده یا عفونی باشند. پزشک یا پرستار ممکن است بافت آسیب دیده (دبرید) را با شستن ملایم زخم با آب یا بریدن بافت آسیب دیده جدا کند.
در طب سنتی، چندین روش و درمان مورد استفاده برای درمان زخم بستر وجود دارد. این روشها معمولاً به منظور تسکین درد، کاهش التهاب و تسریع فرایند بهبودی زخم استفاده میشوند. توجه داشته باشید که قبل از استفاده از هر روشی، همیشه بهتر است با یک پزشک متخصص زخم مشورت کنید، به ویژه اگر درگیری با زخم بستر جدی باشد.
بعضی از روشهای معمول درمان زخم بستر در طب سنتی عبارتند از:
- استفاده از عسل: عسل خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی دارد که میتواند بهبود درمان زخمهای بستر را تسریع کند. عسل استریل را میتوان بر روی زخم بستر قرار داد.
- استفاده از گیاهان دارویی: برخی گیاهان دارویی مانند آلوئه ورا، نعناع، کالندولا و رازیانه خواص ضد التهابی و ضد عفونیکننده دارند که میتوانند در درمان زخمهای بستر موثر باشند. عصاره یا روغن از این گیاهان را میتوان برای زخم بستر استفاده کرد.
- استفاده از چایها و محلولهای گیاهی: برخی از چایها و محلولهای گیاهی مانند چای آویشن، چای زیره، محلولهای گل بابونه و ترشحات گیاهی دیگر ممکن است به عنوان ضد التهاب و ضد عفونیکننده برای زخم بستر مفید باشند.
در هر صورت، مهم است که همواره با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روشهای درمانی را برای وضعیت خاص خودتان مشخص کنید و تدابیر احتیاطی لازم را برای جلوگیری از تشدید مشکلات بگیرید.
اگر یک زخم بستر به درستی درمان نشود:
اگر یک زخم بستر به درستی درمان نشود، ممکن است عوارض جدی ایجاد شود. این عوارض میتوانند شامل عفونتهای سطحی یا عمیق، تشکیل تومورهای گوشتی، تشکیل زخمهای فشاری عمیقتر، افزایش درد و عدم توانایی بیشتر در حرکت و فعالیتهای روزمره باشند. بسته به شرایط فرد و نوع زخم، عوارض مختلفی ممکن است رخ دهد. بنابراین، مهم است که زخمهای بستر با دقت و به موقع درمان شوند تا عوارض جدی جلوگیری شود.